Rhoddir yr enw yn y cyflwr genidol mewn nifer o gyd-destunau:
1. Pan ddaw dau enw mewn cyswllt clos. Gellir cyfleu nifer o bethau fel hyn. Un o’r amlycaf (a’r hawsaf ei ddeall) yw perchnogaeth neu feddiant. Byddai’r geiriau mewn italig trwm yma yn y cyflwr genidol yn y Wyddeleg:
het y plismon
hen ffon fy nain
llyfr Mair
dillad y plant
Er nad meddiant llythrennol sydd yn yr enghreifftiau a ganlyn, defnyddir y genidol yma eto:
Merched y Wawr
hanes Iwerddon
cyfnither ei gŵr
copa’r mynydd
llywydd y blaid
dechrau’r flwyddyn
canol y mis
blas y bwyd
bwrdd y gegin
Gellir hefyd gyfleu perthynas o fathau gwahanol rhwng y ddau enw, megis gwneuthuriad, cynnwys, math, deunydd:
esgidiau lledr
melin flawd
bocs glo
cyflog wythnos
tegan pren
2. Pan fo enw yn dilyn berfenw:
torri coed
bwrw glaw
darllen y llyfr
3. Pan fo’r enw yn dilyn arddodiad cyfansawdd (h.y. ac iddo ddwy elfen), e.e. ar feadh (am, ar hyd), i lár (ynghanol), le linn (yn ystod)
ac ambell arddodiad syml: chun (at/i), timpeall (o gwmpas), trasna (ar draws), fearacht (fel), cois (gerllaw), dála (ynghylch):
| ar feadh seachtaine | am wythnos |
| le linn na féile | yn ystod yr ŵyl |
| dul chun na Fraince | mynd i Ffrainc |
4. Pan ddaw enw ar ôl rhai geiriau sy’n dynodi swm neu faint neu nifer, e.e.
|
|
Ystyr
|
Ymadrodd
|
|
a lán
|
llawer
|
a lán ama
|
|
beagán
|
ychydig
|
beagán oibre
|
|
beirt
|
dau
|
beirt fhear
|
|
cuid
|
rhai
|
cuid leabhar
|
|
dóthain
|
digon
|
dóthain dí
|
|
go leor
|
digon
|
go leor airgid
|
|
leath
|
hanner
|
leath lae
|
|
níos mó
|
mwy
|
níos mó fíona
|
|
pionta
|
peint
|
pionta beorach
|
|
píosa
|
darn
|
píosa seacláide
|
|
roinnt
|
rhai
|
roinnt daoine
|
|
scór
|
ugain
|
scór tithe
|
|
tuilleadh
|
mwy
|
tuilleadh eolais
|
Gwanhau mae’r ffurf enidol yn yr iaith lafar, ac felly ni ddylech synnu os na chlywch y ffurfiau ‘cywir’ bob amser. Yn yr iaith ysgrifenedig, sut bynnag, cedwir at y ffurfiau traddodiadol.